Associated Press’te yer alan analize göre Ortadoğu’da devletlerinin anahtar gelir kaynağı durumunda olan petrol fiyatlarında koronavirüsün salgınının neden olduğu tarihi düşüş, bu ülkelerden bazılarının sosyal patlamalarla yüzleşmesine yol açıyor.
IMF’e göre Körfez’deki Arap ülkeleri bu yıl küçülecek. Bu küçülme yüzde 5’le en fazla Irak’ta görülecek. Bazı Körfez ülkeleri döviz rezervlerine güvenirken, devlet bütçesinin yüzde 90’ı petrol gelirlerine bağlı olan Irak’ta şartlar çok daha ciddi durumda.
Irak’ta geçtiğimiz aylarda ülkenin zayıf ekonomisi ve yolsuzluklara öfkeli kalabalıkların protestoları görülmüştü. Ülkede bu karmaşanın yeniden patlak verebileceği belirtiliyor. OPEC kararları doğrultusunda petrol üretimini günlük 1 milyon varil kesmek zorunda kalan ülkede, kötü giden ekonomi nedeniyle artan protestoların ardından Başbakan Adil Abdül-Mehdi, geçtiğimiz Kasım ayında istifa etmek zorunda kalmıştı. Yeni Başbakan olarak kabineyi kuracak olan Mustafa Khadimi’yi ise parlamentodaki katı muhalefet nedeniyle zor günler bekliyor. Büyük ihtimalle 2020 bütçesi, hükümet göreve başlayana kadar onaylanmayacak. Bu da yeni hükümetin uluslararası fonlardan borç alma yeteneğini sınırlıyor.
Petrol fiyatlarındaki düşüşten etkilenen bölgede, yatırımlar planları da raydan çıkmış durumda. Bölgenin en büyük ham petrol üreticisi Suudi Arabistan, devlet harcamalarını yaklaşık 13,3 milyar dolar kesmesi planlıyor. Ek kesintiler ve tedbirler nedeniyle Suudi Arabistan’ın döviz rezervlerinden 500 milyar dolar harcaması bekleniyor. Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın yeni şehirler ve mega projelerini yabancı yatırımların koronavirüs pandemisi sırasında düşmesi nedeniyle erteleyeceği belirtiliyor.
Bölge ülkelerinden Kuveyt’in rezervleri kendine yetiyor. Ancak Körfez’in ada ülkesi Bahreyn’in ise, 2018 yılı İslami bonoların geri ödemelerinin temerrüde düşmesini önlemek için komşularından 10 milyar dolarlık bir yardım almasına rağmen, borçlarının Gayri Safi Yurtiçi Hasılası’nın (GSYH) yüzde 105’ine denk gelmesiyle yüzleştiği belirtiliyor.
Petrol fiyatlarındaki düşüş ve pandeminin en çok petrol zengini Körfez ülkelerinde çalışmaya giden vatandaşlarının ülkelerine gönderdiği dövizlere bağlı olan Mısır, Lübnan ve Ürdün gibi ülkeleri vurması bekleniyor. Lübnan’da Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) yüzde 12,5 düştü. Mısır’da ise yüzde 10 düştüğü düşünülüyor. Her iki ülkede de ekonomik kriz ve finansal düşüş yaşanırken, Lübnan’da yaşanan kayıpların yıkıcı olabileceği belirtiliyor.