Bu tartışma, Fransız 5. Kanalı’nın, Fransa’nın Cezayir’de kimyasal silah kullandığını ortaya koyan bir belgeseli yayından kaldırması ve bir gazetecinin, bu suçları Nazi Almanyası’nın Fransa’daki eylemleriyle karşılaştırdığı için görevden alınmasıyla daha da alevlendi.
Sömürge Şiddeti ve Katliamlar
Dergi, 1845 yılına ait bir İspanyol subayın tanıklığını aktardı. Subay, Fransız Albay Pélissier’in Cezayir’deki Ghar Frachih mağarasında 760 kişiyi –çoğu kadın ve çocuk– diri diri yaktığını belirtti. Bu olay, Nazi Almanyası’nın 1944’te Fransa’da Oradour-sur-Glane köyünde 450 kadın ve çocuğu kiliseye hapsedip yakmasından yaklaşık bir asır önce gerçekleşti.
Bu tür uygulamalar, Fransız Mareşal Bugeaud’un emriyle yürütülen “yakıp yıkma” politikası kapsamında gerçekleştirildi. Bu strateji, Cezayirli direnişçileri bastırmayı hedefliyordu. Albay de Saint-Arnaud, 1845’teki bir başka katliamda, mağaralardan kaçış yollarını kapatarak yüzlerce insanın ölümüne yol açtığını ve bunu vicdanen sorgulamadığını ifade etti.
İşkence ve İnsan Hakları İhlalleri
Cezayir Bağımsızlık Savaşı sırasında Fransız ordusu tarafından uygulanan işkence yöntemleri de L’Obs tarafından detaylandırıldı. Elektrik verme, boğulma hissi yaratma, aç bırakma ve fiziksel şiddet gibi yöntemlerin, iz bırakmadığı için tercih edildiği belirtildi.
Gazeteci Jean-Michel Aphatie, Fransız ordusunun Cezayir’deki katliamlarını, Nazi Almanyası’nın Oradour-sur-Glane’deki suçlarıyla karşılaştırdı. Aphatie’nin, “Fransa, Oradour-sur-Glane gibi yüzlerce katliam gerçekleştirdi” sözleri büyük tartışma yaratırken, bu açıklamaları nedeniyle çalıştığı radyo kanalı RTL tarafından görevden alındı.
Kimyasal Silah Kullanımı
Fransız 5. Kanalı, Fransa’nın Cezayir’de yasaklı kimyasal silahlar kullandığını ortaya koyan bir belgeselin yayınını, planlanan tarihten beş gün önce iptal etti. Ancak belgesel, 12 Mart’ta çevrim içi olarak erişime açıldı. Belgesel, tarihçi Christophe Lafaye’nin araştırmalarına dayanarak, Fransız ordusunun Cenevre Sözleşmesi’yle yasaklanmış CN2D gazı gibi kimyasal silahları kullandığını ortaya koyuyor.
Belgesel, daha önce İsviçre’nin RTS kanalında yayınlanmış ve özellikle Cezayir medyasında geniş yankı uyandırmıştı. Bu durum, Fransa ve Cezayir arasındaki gergin ilişkiler bağlamında daha da dikkat çekici hale geldi.
Sömürge Geçmişiyle Yüzleşme
Dergi, Fransa’nın sömürge geçmişiyle yüzleşme konusundaki çelişkili tutumuna dikkat çekti. Fransa, Oradour-sur-Glane gibi bazı katliamları anarken, eski sömürgelerinde işlediği suçları göz ardı etmeyi sürdürüyor. Bu seçici hafıza, sömürge şiddetinin mirasıyla nasıl başa çıkılacağı konusunda önemli soruları gündeme getiriyor.