3 Şubat'ta başlaması gereken bu müzakerelere dair İsrail, Gazze'deki direniş gruplarının silahsızlandırılmasını şart koşarken, Hamas bu talebi kesin bir şekilde reddediyor. Hamas ise kalıcı bir ateşkes ve İsrail'in Gazze'den tamamen çekilmesini talep ediyor.
İsrail medyasına göre, Netanyahu, koalisyon hükümetinin çökmesini önlemek amacıyla Maliye Bakanı Bezalel Smotrich liderliğindeki "Dini Siyonizm" partisine, Gazze'deki ateşkes anlaşmasının ikinci aşamasına geçilmeyeceği yönünde söz verdi. 19 Ocak'ta başlayan ateşkes ve esir takası anlaşmasının ilk aşaması, üç aşamalı bir planın parçası olarak 42 gün sürecek şekilde uygulanıyor. İkinci aşamaya geçiş için mevcut aşamanın tamamlanması ve müzakerelerin yapılması gerekiyor.
İç Sorunlar ve Netanyahu’nun Çıkmazı
Ateşkesin ilk aşamasının başlamasıyla birlikte İsrail iç siyasetinde çeşitli baskılar ve sorunlar ortaya çıktı. Netanyahu, dün İsrail iç istihbarat servisi Şin Bet'in (Şabak) Başkanı Ronen Bar’a yönelik eleştirilerini sertleştirdi. Netanyahu, Bar’ın 7 Ekim 2023’teki saldırı öncesinde Hamas’a kolaylıklar sağlanmasını önerdiğini ve suikast operasyonlarından kaçınılması gerektiğini savunduğunu iddia etti. Ancak Netanyahu, Gazze’deki Hamas liderliğinin hedef alınmasını savunduğunu belirtti.
Netanyahu ve Bar arasındaki bu gerilim, Netanyahu’nun Şabak başkanını Gazze anlaşmasına dair müzakerelerden dışlamasına yol açtı. İsrail medyasına göre, bu anlaşmazlıkların temel nedenlerinden biri Netanyahu’nun savaş kararını tek başına almak istemesi, Bar’ın ise savaştan kaçınarak anlaşmanın üç aşamasının tamamlanmasını önermesi. Ayrıca Netanyahu, hükümetteki aşırı sağcı bakanları memnun etmek için orduyu 7 Ekim saldırılarını önleyememekle suçlayan söylemleri destekliyor.
Esir Yakınlarının Baskısı
İsrail'deki esir yakınları da hükümet üzerinde baskı kuruyor. Aileler, Gazze’de tutulan 63 İsrailli esirin ikinci aşamada toplu olarak serbest bırakılmasını talep ediyor. Esir yakınları, Netanyahu’yu siyasi çıkarları ve aşırı sağcı bakanların talepleri uğruna anlaşmanın ikinci aşamasını engellemeye çalışmakla suçladı. Ayrıca, esirlerin tamamının geri getirilmesini ve diğer sorunların çözülmesini istiyorlar.
Öte yandan, Gazze’den cesetleri yeni getirilen Bibas ailesi, Netanyahu hükümetinden bir temsilcinin cenazelerine katılmasını istemedi. İsrail medyasına göre, aile hükümeti, 7 Ekim saldırılarında aile üyelerini koruyamamakla suçladı. Hamas ise Bibas ailesinin üyelerinin İsrail’in Gazze’ye düzenlediği hava saldırılarında öldüğünü belirtti.
Hamas’ın Hazırlığı ve İsrail’e Uyarılar
Hamas, Gazze’deki ateşkes anlaşmasının ikinci aşamasına geçmeye hazır olduğunu defalarca vurguladı. Hareket, Netanyahu'nun "kibirli tutumunun" İsrail esirlerinin ölümüne yol açtığını belirtti. Hamas, kalıcı bir ateşkes, İsrail’in Gazze’den tamamen çekilmesi ve bölgenin yeniden inşası temelinde kapsamlı bir esir takasına hazır olduklarını açıkladı.
Hamas Sözcüsü Hazım Kasım, müzakerelerin henüz başlamadığını ancak arabulucularla temasların sürdüğünü ifade etti. Hamas, İsrail’in anlaşmadan kaçınmaya çalıştığını belirterek, tek yolun müzakereler ve anlaşmanın maddelerine bağlılık olduğunu vurguladı. Ayrıca, İsrail’in Filistinli esirlerin yedinci grubunu serbest bırakmamasını “açık bir ihlal” olarak nitelendirdi.
Hamas, Mısır ve Katar gibi arabuluculardan, İsrail’in ateşkes anlaşmasına uymasını sağlamak için baskı yapmalarını istedi. Hamas Batı Şeria lideri Zahir Cebarin, Netanyahu’nun anlaşmayı sürdürme konusunda ciddi olmadığını söyledi ve esirlerin toplu olarak takas edilmesini önerdiklerini ancak Netanyahu’nun bundan kaçındığını belirtti.
Esir Takası ve Ateşkesin İlk Aşaması
Anlaşmanın ilk aşamasında, Gazze’de tutulan 33 İsrailli (hayatta olanlar ve cesetler) karşılığında 1700 ila 2000 Filistinli mahkûmun serbest bırakılması öngörülüyor. Şu ana kadar Hamas’ın askeri kanadı Kassam Tugayları, 19 İsrailli esiri ve 4 cesedi teslim etti. İsrail ise yedinci grupta 602 Filistinliyi serbest bırakmayı taahhüt etti. Bu grup arasında müebbet hapis cezası alanlar, yüksek cezalı mahkûmlar ve 2011’deki “Şalit Anlaşması” kapsamında serbest bırakıldıktan sonra yeniden tutuklananlar bulunuyor.
ABD’nin Tutumu
ABD Başkanı Donald Trump, Gazze’deki tüm İsrailli esirler serbest bırakılana kadar çalışmaya devam edeceklerini söyledi. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ise Hamas’ı tehdit ederek, 63 esirin hemen serbest bırakılmasını ya da Hamas’ın yok edileceğini iddia etti. ABD, İsrail ve Hamas’a iki hafta içinde bir anlaşmaya varılması hedefini koydu ve bu doğrultuda Katar Dışişleri Bakanı ile temaslarda bulundu.
Bu gelişmeler, Gazze’deki durumun çözümüne yönelik müzakerelerin karmaşıklığını ve taraflar arasındaki gerilimi artırıyor.