Bulgarian Military internet sitesinin haberine göre, yüksek rütbeli İranlı bir istihbarat subayı, İran merkezli Elaph’a verdiği röportajda, İran’ın nispeten zenginleştirilmiş uranyum sayesinde ilk nükleer bombasını üretmekten sadece birkaç ay uzakta olduğunu ifade etti.
Elaph, ismi açıklanmayan bir üst düzey istihbarat yetkilisinden aldığı bilgiye dayanarak İran’ın % 4 oranında zenginleştirilmiş 140 kg uranyuma sahip olduğunu ve %90 zenginleştirmenin tamamlanması için ise yalnızca 6 aya ihtiyacı olduğunu söyledi.
İstihbarat kaynağı, İran’ın isterse ilk nükleer bombasını üretebileceğini söyleyerek bu başarının, hataların veya nükleer programa herhangi bir müdahalenin olmamasına bağlı olduğuna dikkat çekti.
İstihbarat subayı sözlerine şöyle devam etti: “Sınırlı zenginleştirme faaliyetine devam eden İran, ilk üretimin tamamlanmasının ardından Üst Komuta’dan gelecek kararla ikinci bir bomba üretmek için 140 kg daha zenginleştirilmiş uranyum elde etme sürecindedir.”
Ancak Tahran, özellikle birçok İranlı’nın hayatını tehdit eden koronavirüs salgınıyla aynı zamana denk gelen ekonomik sorunlar ve ABD yaptırımları yüzünden bu kararı henüz almadı.
Gazete, “İran’daki nükleer tesisleri ve askeri alanları” etkileyen son bombalı saldırıların bu çabayı bozacağı ve projeyi aylar, hatta muhtemelen yıllarca erteleyeceği bilgisini aldığını söyledi.
Natanz'a saldırının arkasında İsrail var
İran’daki Andişah Sazan Stratejik Araştırmalar Enstitüsü, Natanz nükleer tesisinde meydana gelen olayla ilgili devam eden soruşturmaların sonuçlarını açıkladı.
Enstitü Başkanı Sadullah Zarei, “Natanz tesisindeki olayla ilgili devam eden soruşturmalar, ülke dışından ve İran sınırından herhangi bir hava saldırısının olmadığını doğrulamaktadır,” dedi.
“Patlama, bir siber saldırı ya da sabotaj eylemi nedeniyle tesisin içinde meydana geldi,” diyen Zarei, “İlgili makamlar, soruşturmalar tamamlanır tamamlanmaz patlamanın ana nedenini ve koşullarını kesinlikle açıklayacaklardır,” diye vurguladı.
İsrail’in Natanz tesisindeki patlamadaki rolüyle ilgili olarak İranlı yetkili, “İsrail bulanık sularda balık tutmak ve başarmayı hayal ettiği şeyi kendisi kaydetmek istiyor,” diye vurguladı.
Gizli İran nükleer tesisi Parşin'de patlama
Haziran ayı içinde Tahran yakınlarında gizli bir yeraltı roket fabrikasının bulunduğu dağlık bölgede bir gaz patlaması meydana gelmişti. Haberi duyuran AP, kaynak olarak ABD Stratejik ve Uluslararası Araştırma Merkezi'nden gelen verileri gerekçe gösterdi.
Daha önce, İran Savunma Bakan Yardımcısı Davud Abdi, Parşin askeri üssü yakınlarında bir gaz konteynırının patladığını ifade etmişti Olaya ilişkin detay vermeyen Abdi, kazanın nedenlerini açıklamadı.
AP'ye göre, Avrupa Uzay Ajansı’nın Sentinel-2 uydusundan çekilen fotoğraflar, Tahran’ın 20 km doğusunda, bir hafta önce orada olmayan yakılmış geniş bir toprak alanın ortaya çıktığını gösteriyor. Patlama, Amerikan Stratejik ve Uluslararası Araştırma Merkezi’nin uzmanlarına göre roket üretiminin yapıldığı Kodzhir kompleksinin yakınında meydana geldi.
ABD Savunma ve İstihbarat Bakanlığı daha önce de İran’ın Orta Doğu’daki en büyük yeraltı silah üretim programına sahip olduğunu iddia ediyordu.
Haber ajansı ayrıca Tahran yakınlarındaki Parşin askeri üssünün daha önce IAEA’nın dikkatini çektiğini de hatırlatıyor. İran’ın yaklaşık 20 yıl önce, nükleer silah üretiminde kullanılabilecek bileşenlerin bulunduğu topraklarda testler yaptığı iddia ediliyor. İran makamları ise hiçbir zaman kendi nükleer silahlarını üretmeye çalışmadıklarını belirtiyor.
Parşin, Tahran’ın yaklaşık 30 km güneydoğusunda bulunan bir İran askeri kompleksidir. Tesiste Rusya'ya ait roket teknolojilerine dayanarak ürettiği Şahab 3 gibi füzelerin test edildiği belirtiliyor.
IAEA Denetimi
13 Ocak 2005’te Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) müfettişleri, güven artırıcı bir önlem olarak Parşin askeri üssüne erişim izni istedi.
8 Mart 2012’den beri ABD, İngiltere, Fransa, Almanya, Rusya ve Çin, İran’ı Birleşmiş Milletler müfettişlerinin askeri tesisi ziyaret etmesine izin vermeye çağırıyor.
Ekim 2014’ün başlarında, New York Times, Parşin'deki tesiste meydana gelen patlamanın sabotaj kaynaklı olduğuna dair bilgileri yayınladı.
Temmuz 2015’te Parşin'deki askeri-sanayi kompleksinde silahlarla ilgili bir faaliyet olduğu iddiası gündeme geldi. Ancak İran’ın BM elçisi, sitede nükleer silah üretimi olmadığını ve Parşin askeri kompleksinden çok uzak olmayan Mamloo Barajı’nın karşısındaki yeniden yol inşası nedeniyle reaktivasyonun yanıltıcı olduğunu belirtti. Muhammed Cevad Zarif, Bilim ve Uluslararası Güvenlik Enstitüsü’nün uydu görüntü analizlerinin bir yalan olduğunu söyledi.
ABD, İran ve BM silah ambargosu
Pentagon'a göre ABD, BM'nin Ekim ayında İslam Cumhuriyeti'ne silah ambargosunu uzatıp uzatmadığına bakılmaksızın İran'ın Rus veya Çin savaş uçakları satın almasına izin vermeyecek.
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Tahran'a silah satışı yasağının sona ermesinin, Rus Su-30 veya Çin J-10 gibi savaş uçaklarını satın alabileceği anlamına geleceğini belirtti. Pompeo'ya göre, buna izin verilemez.
“Bu ölümcül uçaklarla Avrupa ve Asya, İran’da vurulma tehdidiyle karşı karşıya olacak. Birleşik Devletler bunun olmasına asla izin vermeyecek,” diye yazdı Pompeo.
Pompeo, yazısına Su-30 ve J-10'un sırasıyla 3 bin ve 1,648 km'lik etki yarıçapını gösteren bir çizim de ekledi. Söz konusu şekil, bir Rus savaş uçağının İran’dan Almanya, İsviçre, Finlandiya, İtalya ve diğer ülkelere uçabileceğini gösteriyor.
Yine bu şekle göre, Çin savaş uçağı da, bazı Doğu Avrupa ülkelerinin güneybatı sınırlarına ulaşabilecek.
Saldırıların arkasında İsrail var
New York Times güvenilir bir kaynaktan aldığı bilgiye dayanarak, İran’daki bir nükleer tesiste çıkan yangının İsrail’in sabotajından kaynaklandığını belirtti.
Yazıda, “Olanlardan haberdar olan bir Orta Doğu istihbarat yetkilisi, İsrail'in Natanz'daki nükleer tesise yapılan saldırıdan sorumlu olduğunu, güçlü bir patlayıcı madde kullanıldığını söyledi,” denildi.
New York Times, bilgi kaynağı hakkında ayrıntılı bilgi vermedi. Buna ek olarak makale, tesiste patlayıcı bir maddenin kullanılmasıyla ilgili bilgilerin, İran silahlı kuvvetlerinin seçkin bir birimi olan İslam Devrim Muhafızları Ordusu’ndan isimsiz bir asker tarafından da doğrulandığını bildiriyor.
Gazete, kaynakların İsrail'in yangına müdahalesiyle ilgili iddialarını doğrulayamadığını söyledi.
Yangın 2 Temmuz’da Natanz kentindeki uranyum zenginleştirme kompleksinin binalarından birinde meydana gelmişti. Patlamanın ardından tesisin çevresinde radyasyon kirliliği olmadığı iddia edildi.
5 Temmuz’da İsrail Savunma Bakanı Benny Ganz, İran'daki her olay için İsrail'in suçlanamayacağını belirterek, İran'daki nükleer enerji sistemlerinin karmaşıklığından ve bu ülkenin uzmanların düşük niteliklerini gerekçe gösterdi.
*Bulgarian Military Haber Ajansı'nda Boyko Nikolov'un kaleme aldığı bu makale, Hasan Nurhan Çelik tarafından, ortadoguhaber.com adına tercüme edilmiştir.