İsrail’in 7 Ekim 2023’te Gazze Şeridi’ne başlattığı savaş, işgal altındaki Kudüs ile Batı Şeria’yı da etkisi alan bir hüzün atmosferine dönüştü.
Kurban Bayramının hazırlığı da bu hüzün atmosferinin gölgesinde buruk geçiyor.
Kudüs’teki Filistinliler, Gazze Şeridi’nde yaşanan soykırım savaşında hayatını kaybeden on binlerce soydaşının hüznünü paylaşırken, kurban pazarları da ilgi görmüyor.
Hem hüzün atmosferi hem de maddi imkansızlığın etkisi nedeniyle, kurban pazarlarında hareketlilik yaşanmadı.
İşgal altındaki Kudüs’ün banliyölerinden sayılan ve adeta Filistinlilerin hapsedildiği Ayrım Duvarı’nın Batı Şeria tarafında kalan Ebu Dis Mahallesi'nde kurbanlık satışı yapan esnafla görüştü.
Filistinlileri ve kentlerini birbirinden ayıran utanç duvarı
Kudüs'teki 450 binden fazla Filistinlinin dörtte biri, İsrail'in 2003'te inşa ettiği Ayrım (Utanç) Duvarı nedeniyle şehrin diğer bölgelerine geçemiyor.
Ebu Dis, El-Ayzeriye, Kefr Akab gibi yoğun nüfuslu mahalleler, bu şekilde Kudüs’ten koparılan beldeler arasında yer alıyor. Bu mahallelerde yaşayan Filistinliler, İsrail'in kurduğu kontrol noktalarından geçerek işlerine ve okullarına gidebiliyor.
Ayrım Duvarı aynı zamanda Batı Şeria'daki 3 milyona yakın Filistinlinin Doğu Kudüs'e geçişini engelliyor.
Böylece Doğu Kudüs, tarihi hinterlandından koparılarak Filistinlilerden izole edilirken bu ayrım, kendisini belki de en fazla bayram günlerinde hissettiriyor. Özellikle milyonlarca Filistinli için bayram namazını Mescid-i Aksa’da eda etmek, çok kısa mesafede olmasına rağmen bir hayal.
Kudüs'teki ekonomik ve sosyal yaşamı ortadan ikiye bölen Ayrım Duvarı, Birleşmiş Milletler (BM) raporlarına göre her yıl Filistinlilerin aleyhine 194 milyon dolar ekonomik zarar doğuruyor.
Ebu Dis: Kudüs’ün içinde ama çok uzağında
Doğu Kudüs’ün merkezine sadece birkaç kilometre mesafedeki Ebu Dis’e ulaşmanın normal şartlarda dakikalar alması gerekiyor.
Ancak Filistinli nüfusun son 20 yılda hapsedildiği bu duvarla çevrili “adacıklardan” biri olan bu mahalleye ulaşmak için İsrail kontrol noktasından ve yasa dışı Yahudi yerleşim yerlerinden geçerek çok daha uzun bir rota izlemek gerekiyor. Bu dolambaçlı yolculuk kimi zaman 1 saati geçebiliyor.
Hayvancılık Ebu Dis’in temel geçim kaynaklarındandı
Ebu Dis Hayvancılık Derneği Başkanı Gazi Cevher, “Ebu Dis, Kudüs’ün doğusundaki bir mahalledir. Gördüğünüz bu ayrım duvarıyla Kudüs’ten koparıldık. Hayvancılık, Ebu Dis’in temel geçim kaynaklarındandı ve insanların temel gelir kapısı sayılıyordu.” dedi.
Cevher, İsrail’in Gazze’deki savaşından dolayı çok büyük sorunlarla karşı karşıya kaldıklarını belirterek, “Ukrayna savaşıyla birlikte yem fiyatları artmıştı zaten. Yani fiyatlar neredeyse iki katına çıktı. Bu durum da (Gazze’deki savaş) küçük baş hayvancılığın sürdürülmesini olumsuz etkiledi.” ifadelerini kullandı.
Gazze’deki savaşla birlikte tüm Filistin halkının bir hüzün iklimine girdiğine dikkati çeken Cevher şunları söyledi:
“Şimdi Gazze savaşı. İsrail’in saldırıları nedeniyle bütün Filistin halkını saran bir hüzün atmosferi yaşanıyor. Şimdi bayram sürecine girmiş bulunmaktayız. Şu anda Kurban Bayramı atmosferi yaşıyor olmalıydık. Ancak bu sürecin çok net bir şekilde savaştan etkilendiğini görüyoruz.”
Cevher, savaşla birlikte, İsrail bölgelerinde çalışan 300 binden fazla Filistinli işçinin 8 aydır işe gidemediğini aktararak, aynı şekilde Filistin yönetimine bağlı memurların da 8 aydır neredeyse 3 ay bile üst üste maaşlarını tam alamadıklarını vurguladı.
Tüm bu durumların hayvancılık yapan esnafı olumsuz etkilediğine işaret eden Cevher, “Arz-talep bağlamında çiftçinin ve hayvancılık yapan esnafın fiyatları indirme durumu söz konusu değil. Yem pahalı, talep çok az. Gerçekten insanlara yardım etmek istiyoruz fiyat konusunda ancak savaş ve Batı Şeria’da halkın gelirinin düşmesi bu durumu olumsuz etkiledi.” dedi.
Cevher, İsrail’in Gazze Şeridi’nde sürdürdüğü savaşın tüm Filistinlileri hüzne boğduğuna dikkati çekerek, “Hüzün verici bir atmosfer. Bayramı karşılamak üzereyiz ve normalde sevinçli olmalıyız ancak insanların hüzünlü olduğunu görüyorsunuz. Allah Gazzeli kardeşlerimizin yardımcısı olsun. Bize gelecek olursak, büyük bir sorunla karşı karşıyayız. Talep az, maddi imkanlar düşük, hayvancılık yapanların ekonomik durumu kötü.” şeklinde konuştu.
Bayram havası yok
Ebu Dis Mahallesi'nde hayvancılık yapan Filistinli Muhammed Ebu Hilal de, “Utanç Duvarı” denilen ayrım duvarının yanına sıkışmış çiftliğinde hayvancılığı güçlükle sürdürmeye çalıştığını belirtti.
Ebu Hilal, savaştan da etkilendiklerini ve bayram havasının yaşanmadığına dikkati çekerek, “Gerçekten savaştan biz de etkilendik. Çünkü insanlar hüzünlü ve bayram havasını yaşamıyor.” dedi.
Fiyatların artmasından dolayı talebin de düşük olduğunu belirten Ebu Hilal, “Bu yıl fiyatlar da arttı. Öyle görünüyor ki bu talep düşüklüğü bayrama kadar da devam edecek. Gördüğünüz gibi, insanların durumu, geçen yıllara göre daha da kötü.” ifadelerini kullandı.
Ebu Hilal, İsrail’in Gazze’deki soykırım savaşına ve yanı başlarına inşa ettiği ayrıma duvarına işaret ederek, “Yani görüyorsunuz, çiftliğimizin alanı dar. Ayrım duvarının yanındayız. İşgal nedeniyle çiftliğimizi genişletemiyoruz. Alan yok, gelişemiyoruz. Ne sevinç ne de bayram havası yaşıyoruz. Savaş ve işgal her yerde.” şeklinde konuştu.
“Bir zamanlar babam yüzlerce küçük baş hayvan yetiştirirdi”
Hayvancılıkla uğraşan Süleyman Musa ise, İsrail işgali nedeniyle hayvancılığın da sona erdiğine işaret ederek,“Bir zamanlar benim babam yüzlerce küçük baş hayvan yetiştirirdi. Şimdi ben ve kardeşimle birkaç taneye ancak bakabiliyoruz.” dedi.
İnsanların savaştan etkilendiğini ve bayram havasının yaşanmadığına dikkati çeken Musa, “Tabi bu sene her seneden daha farklı. Hiç talep yok. Savaş insanları çok fazla etkiledi. Allah’tan durumu iyiye evirmesini temenni ediyoruz.” ifadelerini kullandı.
Musa, maddi imkanların zayıfladığını ve kurban talebinin de düştüğünü belirterek şunları söyledi:
“Yem fiyatlarının artması kurbanlıkların fiyatlarını da arttırdı. İnsanların durumu geçen yıllara göre çok daha kötüleşti. Allah’tan iyiye güzele evirmesini temenni ediyoruz. Geçen yıllarda, neredeyse bayramdan bir ay önce kurbanlık talebi alıyorduk. Şu ana kadar çok çok az talep geldi.”
İsrail'in 7 Ekim'den bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda en az 15 bin 517'si çocuk, 10 bin 279'u kadın olmak üzere 37 bin 232 Filistinli öldürüldü, 85 bin 37 kişi yaralandı.
Enkaz altında halen binlerce ölü olduğu bildirilirken, halkın sığındığı hastane ve eğitim kurumları hedef alınarak sivil altyapı da tahrip ediliyor.
