Tel Aviv, Libya İsrail'in askeri ihracatı için yeni bir pazar haline gelebileceği ümidiyle darbeci Hafter milislerine eğitim ve silah sağlıyor.
İsrail'in Libya'daki varlığı çoğu zaman gözlerden uzak tutulmasına rağmen Tel Aviv'in Başbakan Fayez es-Serrac liderliğindeki BM’nin tanıdığı UMH'ya karşı darbeci general Halife Hafter'i gizlice desteklediğine dair çok sayıda haber bulunuyor.
İsrail, Hafter'e verdiği desteği kendi güvenlik hedeflerine ulaşmak için bir araç olarak görüyor. Ancak İsrail, Hafter ile olan ilişkisini başta Libya'nın doğusundaki Selefi ve milliyetçi destekçileri (Mısır, BAE ve Suudi Rejimleri) olmak üzere Arap ve İslami kamuoyunun önünde utanca düşmekten kaçınmak için bir sır olarak saklamaya devam ediyor. Fakat İsrail ile Libya Ulusal Ordusu'nun (LNA) lideri Hafter arasındaki bu ilişki, bölgesel ve uluslararası medya organlarına düşünce İsrail-Hafter birlikteliği de aşikâr oldu.
Hafter’in Mossad’la görüşmesi
İsrailli gazeteci Yossi Melman, Londra merkezli Middle East Eye gazetesi için kaleme aldığı makalesinde, İsrail istihbarat servisi Mossad'ın 2017-2019 yılları arasında Kahire'de Hafter ile birkaç kez görüştüğünü söyledi.
Makaleye göre Mossad, Mısır'daki kıdemli LNA subaylarına askeri taktik, istihbarat toplama ve analiz, kontrol ve komuta prosedürleri hakkında eğitim verdi. Ayrıca gece görüş ekipmanı ve keskin nişancı tüfekleri edinmelerine de yardımcı oldular.
Bir diğer İsrail gazetesi Jerusalem Post ise İsrail subaylarının Hafter' milislerini sokak savaşı konusunda eğitmek için Ağustos ve Eylül 2019 arasında LNA tarafından kontrol edilen bölgelerde bulunduğunu bildirdi. Haberde, Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE), BM tarafından meşru kabul edilen Serrac başkanlığındaki UMH güçlerinin SİHA saldırılarını püskürtmek için Hafter güçlerine İsrail füze savunma sistemleri sağladığı belirtildi.
Bununla birlikte, Fransız gazetesi Monde d'Afrique bu ayın başlarında yayınladığı haberde, Hafter'in İsrail ile ilişkilerininÜrdün'de Mossad yetkilileriyle tanıştığı 2015 yılına dayandığını ortaya koydu. Raporda, İsrail Hava Kuvvetleri'nin Hafter'i, Trablus'un 450 km doğusunda bulunan Sirte bombardımanında koruyup desteklediklerini belirtti.
Düşmanla İttifak
Hafter taraftarları, Libya ordusunda genç bir subayken Mısır ve İsrail arasındaki 1973 savaşında İsrail’e karşı savaştığı için Hafter’i kahramanları olarak görüyorlar. Aslında bu savaştaki Hafter’in katılımı da kuvvetli şüpheler barındırdırıyor. Kaderin bir cilvesi olacak ki Hafter şimdi Libya'ya hükmetme arzusuyla eski düşmanlarıyla harmanlanıyor.
Yüksek rütbelerine rağmen Hafter'in subayları, özellikle İsrail'in sunmaya istekli olduğu planlama ve kentsel savaş açısından profesyonellik ve eğitimden yoksunlar. Daha da önemlisi Hafter, Libya'daki başkent Trablus'un güney mahallelerindeki ağır mağlubiyetinde ve stratejik Vatiye hava üssünü kaybetmesinde kilit rol oynayan Türk SİHA'larına karşı İsrail hava savunma sistemlerine ihtiyaç duyuyor.
Ayrıca Hafter, Beyaz Saray’ın politikası üstünde belirli bir nüfuza sahip olan ABD'deki Yahudi lobisini etkileyebilmenin yollarını arıyor.
Geçen ay, İsrailli gazeteci Makor Rishon ile röportajında Hafter kontrolündeki Doğu Libya merkezli gayri meşru hükümetin başbakan yardımcısı Abdul Salam el-Badri, İsrail'in desteğini kazanmak istediklerini beyan etmişti. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'ya hitap eden el-Badri, "asla İsrail'in düşmanı olmadıklarını ve olmayacaklarını" belirterek, acil İsrail desteği almayı umduklarını da sözlerine ekledi.
El-Badri, İsrail'i, Türkiye ile Trablus merkezli UMH arasında imzalanan anlaşmaya itiraz etmek üzere Yunanistan, Kıbrıs, Mısır ve Lübnan ile yeni bir siyasi girişimde bulunmaya davet etti.
Bu sözler Libya kamuoyunda birçok itiraza neden olunca ve el-Badri kendi beyanını yalanlamak durumuna düştü.
İsrail Hafter'i neden destekliyor?
İsrail'in Hafter'e desteğinin ana nedeni, ulusal güvenlik kaygıları. Muammer Kaddafi rejiminin 2011'deki düşüşünden bu yana Libya'dan gelen silahların Mısır üzerinden Gazze Şeridi'ne ulaştırıldığına ilişkin İsrail için ciddi güvenlik endişelerine neden olan raporlar var. Ayrıca Trablus, Şubat 2011'de Libya’daki Arap Baharı'nın başladığı kentti.
Hafter’in 2014 yılında Libya'nın siyasi arenasındaki yükselişi ve daha sonra Libya'nın doğu bölgelerini ele geçirmesi, İsrail'in Libya'dan Gazze'ye silah transferi için bir tampon oluşturma fırsatı sunmasının yanı sıra bu ülkedeki yeni siyasi aktörle ittifak kurma fırsatı da demekti.
Ayrıca petrol zengini Libya, silah ihracatında önemli bir oyuncu olan İsrail endüstrisi için yeni bir pazar sunabilir.
Hafter Filistin'den vazgeçecek mi?
İsrail, İran ve İslamcı grupların kendisi için müşterek tehditlerine karşı çıkmak için BAE, Mısır ve Suudi Arabistan ile ittifak kurmaya çalıştı. Hafter bu konularda İsrail ile aynı endişeleri paylaştığından Tel Aviv ile ilişkilerinin güçlenmesi bekleniyor.
İsrail "arkadaşımın arkadaşı benim arkadaşım" ve "düşmanımın düşmanı dostumdur" politikasını benimsiyor. Bu bağlamda, İsrail'in Libya'ya katılımının gizlice de olsa artması muhtemeldir.
İsrail, Türkiye'nin Libya'daki rolünden endişeli
UMH ve Türkiye'nin Hafter milislerine karşı kazandığı zaferler, Ankara ve UMH'nın Doğu Akdeniz'deki hidrokarbon alanlarıyla ilgili bölgedeki konumunun güçlenmesi İsrail'i derin endişelere sevk ediyor.
Türkiye ve UMH daha önce İsrail'in "çıkarlarına" karşılık gelmediğini iddia ettiği deniz sınırlarını sınırlamak için bir anlaşma imzalamıştı.
İsrail ile daha yakın ilişkiler kurarak Hafter, Cezayir ve Tunus gibi bölgedeki Tel Aviv'e düşman olan diğer ülkeleri ve hatta Hafter'i destekleyen ülkelerdeki Arap milliyetçilerini dahi kızdıran bir husus. İsrail’le dostluk durumunun nazik durumundan ötürü, İsrail-Hafter ilişkisi perde arkasında ve Kahire ile koordineli bir şekilde yürütülmek zorunda.
Mütercim: Hasan Nurhan Çelik / ortadoguhaber.com
