Bildirge, özellikle geçiş dönemi adaletine vurgu yaparak, önceki rejimin suçlarını yargılama gerekliliğini ve adaletin sağlanmasını öncelikli hedef olarak belirliyor. İşte bildirgenin öne çıkan maddeleri:
Anayasa Bildirgesinin Temel Maddeleri
- Geçmiş Anayasalara Dayanıyor: Bildirge, Suriye'nin önceki anayasalarına, özellikle 1950 Anayasası'na dayanıyor.
- İslam Hukuku Temel Kaynak Olacak: İslam hukuku, yasaların temel kaynaklarından biri olarak kabul edilecek.
- Geçiş Süresi 3-5 Yıl: Geçiş dönemi yönetimi 3 ila 5 yıl arasında sürecek.
- Başkanlık Sistemi: Yeni hükümette başbakanlık makamı yer almayacak ve devlet başkanlık sistemiyle yönetilecek.
- Yetki Dağılımı: Devlet başkanının yetkileri net bir şekilde tanımlanacak.
- Adalet ve Özgürlükler: İnsan hakları, güçler ayrılığı ve yargı bağımsızlığı temel ilkeler olarak vurgulanacak.
- Ordunun Misyonu: Ordu, yalnızca ülke savunması ve kamu düzenini sağlamakla yükümlü olacak. Silah kullanımı yalnızca devlet kontrolünde olacak.
- Dış Müdahaleye Karşı Önlem: Ülkenin güvenlik ve birliğini tehdit eden dış müdahaleler ve bağlantılar suç sayılacak.
- Parti Kurulmasına İzin: Ulusal temellere dayalı siyasi partilerin kurulmasına izin verilecek.
Geçiş Süreci ve Yönetim
Yeni anayasa bildirgesine göre, geçiş sürecinde hükümet geniş bir temsiliyetle oluşturulacak. Bu süreçte, yasama ve yürütme organları anayasa bildirgesine uygun şekilde çalışacak. Devlet başkanı, halkın tüm kesimlerini temsil edecek şekilde 100 üyeden oluşan bir meclis atayacak. Bu meclisin görev süresi iki yıl olacak.
Uzmanlar ve Araştırmacıların Görüşleri
Siyasi analist Wael Alwan, geçiş sürecinin üç önemli aşamadan oluştuğunu belirtti:
- Anayasa Bildirgesi: İlk adım olarak anayasa bildirgesi yayımlanacak.
- Yönetim Organlarının Belirlenmesi: Yürütme ve yasama organlarının oluşturulması sağlanacak.
- Geçiş Hükümeti: Nisan 2025'te geniş temsile dayalı geçiş hükümeti kurulacak.
Alwan, geçiş döneminde seçimlerin yapılmasının mümkün olmadığını, çünkü mevcut koşulların bunu desteklemediğini ifade etti. Ayrıca, geçiş sürecinin 5 yıl sürmesi ve bu süre zarfında yeni anayasanın hazırlanması bekleniyor. Geçiş dönemi boyunca yasama organı, siyasi partiler yasası gibi bazı önemli yasaları çıkarabilir.
Sonuç ve Gelecek Beklentileri
Yeni anayasa bildirgesi, Suriye'de geçiş sürecini düzenlemek için önemli bir adım olarak görülüyor. Geçiş dönemi boyunca anayasa taslağının hazırlanması, ulusal bir konferansla tartışılması ve ardından referanduma sunulması planlanıyor. Bu süreçte, geçiş hükümeti altyapıyı hazırlayarak gelecekteki seçim veya referandumların önünü açacak.
