Etiyopya nüfusunun %6,1'ini oluşturan Tigrayların yaklaşık 7,5 milyonluk bir etnik topluluk olduğu iddia ediliyor.

Tigraylar, 1970'li yıllardan bu yana Tigray Halk Kurtuluş Cephesi (TPLF) öncülüğünde nüfuslarına oranla Etiyopya'da oldukça baskın bir siyasi rol üstleniyor.

%95'i Etiyopya'nın yerli mezhebi Monofizit Tevahedo Kilisesi mensubu olan Tigraylar, bu kilisenin de "Tigrayların Etiyopya'yı yönetme hakkının" da Amharalarca çalındığını iddia ediyor.

19. yüzyılda Etiyopya'nın başkentinin Gondar'dan Addis Ababa'ya taşınmasıyla kendilerini iyice dışlanmış hisseden Tigraylar 1880'li ve 1890'lı yıllarda çeşitli isyanlara katıldılar.

Asıl büyük Tigray isyanı ise "Voyane İsyanı" ismiyle 1943'te yaşandı. Etiyopya imparatorluk ordusu bu isyanı kanlı ve zorlu bir biçimde bastırdı. Fakat bu isyanın bastırılması Tigrayların merkezi yönetime olan kızgınlığını daha da artırdı.

TİGRAY HALK KURTULUŞ CEPHESİ NASIL ORTAYA ÇIKTI?

1970'li yıllardan bu yana, nüfuslarına oranla (%6,1) Etiyopya'da oldukça baskın bir rol üstlenen Tigraylar, "Tigrayların Etiyopya'yı yönetme hakkının" Amharalar tarafından çalındığını iddia etmekte.

TPLF'nin temelini atan, 1960'lı yıllarda Addis Ababa'da üniversite eğitimi gören solcu öğrenciler, Marksizmin öğretilerinden çok "Tigrayların Amharalardan kurtuluşu" düşüncesini önemsedi.

Etiyopya'daki Komünist Derg rejiminin muhaliflerini katletmesine tepkiyle başlayan isyanların ardından Eylül 1974'te Etiyopya İç Savaşı başladı.

Tigray bölgesinin bağımsızlığını hedefleyen Tigray Öğrencileri Örgütlenmesi, Tigray bölgesine geçerek TPLF’yi kurdu ve merkezi yönetimle savaşa başladı.

BÖLGEDE SON DURUM

Etiyopya, isyancı Tigray Halk Kurtuluş Cephesinin kuzeydeki Afar ve Amhara bölgelerinden temizlenmesi sonrası Tigray bölgesine askeri operasyon düzenlenmeyeceğini açıkladı.

"Hükümet, bu operasyonu tekrar Tigray'ın içine taşımakla ilgilenmiyor." diyen Devlet Bakanı Büyükelçi Redwan Hussien, bu durumun TPLF'nin diğer bölgelere saldırmaması şartına bağlı olacağını dile getirdi.

ETNİK VE DİNİ AYRILIKLAR

100 milyon nüfusa sahip olan Etiyopya’nın nüfusunun yüzde 34,4’ünü Oromonlar, yüzde 27’sini Amharalar, 6,2’sini Somalililer, 6,1’ini Tigraylar, yüzde 5’ini Gurageler, yüzde 4’ünü Sidemalar ve yüzde 21,3’ünü diğer etnik gruplar oluşturmaktadır.

Yüzde 34’ü Müslüman olan ülkenin yüzde 43,5’i Ortodoks, yüzde 18,6’sı Protestan’dır.

KRİZİN ARKA PLANI

Bir dönem ülke siyasetinde etkin güç olan TPLF, dönemin Başbakanı Hailemariam Desalegn'in 2018'de artan protestolar ve iç karışıklık nedeniyle istifa etmesi ve yerine şimdiki Başbakan Abiy Ahmed'in geçmesiyle ciddi güç kaybetmişti.

Bununla birlikte Etiyopya, IMF tarafından Afrika’nın en hızlı büyüyen ekonomisi ilan edilmişti.

ABD'NİN KRİZDEKİ ROLÜ

ABD Başkanı Joe Biden 2 Kasım'da Etiyopya hükümetinin insanlık suçu işlediğini öne sürmüş ve ülkeyi Afrika Kalkınma ve Fırsat Kanunu dahilinde uygulanan gümrük muafiyeti kapsamından çıkarmayı planladıklarını söylemişti.

Bazı kesimler ABD'yi TPFL'ye destek vermek ve Abiy Ahmed hükümetini zayıflatmaya çalışmakla suçluyor.

SAVAŞIN BİLANÇOSU

9,4 milyon kişi gıda yardımına ihtiyaç duyduğu Etiyopya’da 150 kişinin açlıktan öldüğü, hamile ve emziren kadınların yüzde 50'sinin yetersiz beslendiği belirtiliyor.

Çatışmalarda yargısız infaz, etnik kökenden ötürü tutuklama, işkence, toplu tecavüz ve saldırı gibi olaylara dair deliller bulunduğu da iddia edilenler arasında.

TÜRK SİHA'SI SAVAŞIN SEYRİNİ DEĞİŞTİRDİ

Etiyopya'daki iç savaşı kaybetmek üzere olan hükümet, Türk SİHA'larıyla dengeyi değiştirdi.

Abiy Ahmed askerlerini 'kahraman' olarak selamlasa da savaşın kaderini değiştiren gerçek kahramanların gökyüzünde süzüldüğünü ifade etti.

New York Times, droneların tıpkı Libya ve Dağlık Karabağ'da olduğu gibi kazananı belirlediğini yazdı.