Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve "Wagner" grubu lideri Yevgeny Prigozhin arasındaki çatışmanın ardından durumlar yatışırken, birçok gözlemci bu çatışmanın Rusya Savunma Bakanlığı ve dünya çapında dağıtılmış özel askeri şirket kuvvetleri arasında yeni düzenlemelere yol açıp açmayacağını merak ediyor.
Bu krizin, Moskova'nın bölgedeki faaliyetlerine ciddi sonuçları olabileceği düşünülse de, Washington Enstitüsü'nün bir raporu, Rusya'nın Orta Doğu'daki yayılım faaliyetlerinin henüz etkilenmediğini belirtiyor.
Suriye Üzerindeki Etkileri
Krizin etkileri Suriye'de belirmeye başladı, "Wagner" grubu ve Savunma Bakanlığı personeli arasında çatışmalar ve gerginlikler hakkında birçok rapor çıktı. Rusya güçleri, "Wagner" grubuna bağlı bazı liderleri tutukladı ve grup ofislerini Suriye'nin çeşitli bölgelerinde bastı. Bu süre zarfında, Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Vershinin, 26 Haziran'da Suriye rejiminin lideri Bashar al-Assad ile bir araya geldi ve bazı raporlara göre, Wagner grubu kuvvetlerinin Savunma Bakanlığı'nın izni olmadan ülkeyi terk etmesini önlemesi için onu uyarmış.
Görünüşe göre, "Wagner" grubundan bazı üyeler, Suriye'nin batısındaki Hmeymim Hava Üssü'nde bulunan Rus operasyon merkezine çekildi.
Ancak, genel durum hala sakin ve "Wagner" grubu, Assad kuvvetlerinin teorik olarak kontrol altında tuttuğu ancak Rus askeri ve polis birliklerinin yardımına bağımlı olan, doğal kaynaklar bakımından zengin bölgelerde bulunmaya devam ediyor. Bu bölgeler, Suriye'deki en büyük doğal gaz ve petrol sahalarını (Shaer, Maher, Jazal ve Hayyan) içeriyor ve bazı raporlar, "Wagner" grubunun "Euro Polis" adlı bir hayali şirketi kullanarak üretim kazançlarının dörtte birine kadar el koyduğunu belirtiyor. Görünüşe göre, Assad rejimi, "Wagner" grubunun bu alanları "İslam Devleti"nden geri alıp onları muhalif baskınlarına karşı koruma altına alması nedeniyle bu payı ona verdi. Bu düzende herhangi bir değişiklik, Rusya'nın Suriye'deki denge üzerindeki kontrolünü çok fazla ifşa edecektir.
Ayrıca, "Wagner" grubuna ait ağır silahların Suriye'deki geleceği hakkında önemli sorular soruluyor. Bu silahlar, tanklar, diğer zırhlı araçlar ve roketatarları içeriyor.
Eğer "Wagner" krizi, Rusya'nın yerel askeri durumunu Savunma Bakanlığı kuvvetleri lehine daha belirgin bir şekilde yönlendirirse, bu durum, Rusya kuvvetlerinin Suriye'nin doğusunda tüm bölgelerde gerçekleştirdiği saldırgan uçuş yönetimi ve sahte baskınları idare etme çabalarında Amerikan çabalarının karmaşıklığını artırabilir. Bu durum, doğrudan çatışma riskini artırabilir.
"Wagner"ın Libya Merkezi
Eğer "Wagner"in yurtdışı operasyonları değişirse, bu durum doğrudan Libya savaş lordu Halife Hafter üzerinde bir etkiye sahip olacak. Doğu ülkeyi merkez edinmiş olan general, "Wagner" kuvvetlerinin kişisel korumasını alıyor, bunu geçtiğimiz Ağustos'ta bu kuvvetlerin bir "MQ-9" model Amerikan insansız hava aracını onun çevresinde düşürmesi ile ortaya çıktı (insansız hava aracı, özel Amerikan temsilcisinin planlanan ziyareti öncesinde gözetleme yapmaktaydı).
Grup, Hafter'ın Libya'nın ana petrol bölgesi üzerindeki kontrolünü sürdürmesine yardımcı oluyor. Siyasi müttefikleri, Trablus'taki "Ulusal Birlik Hükümeti" üzerindeki baskıyı artırmak için bir kuşatma uygulama tehdidinde yeniden bulunuyorlar. Ek olarak, "Wagner", Libya'nın merkezindeki stratejik Jufra Hava Üssünü işgal ediyor ve bu üssü Afrika'daki operasyonları için bir lojistik merkez olarak kullanıyor (örneğin, Sudan'daki Hamidti'ye silah ve yakıt göndermek).
Rusya'nın Hafter ile yakınlaşması, 2014 civarında, Benghazi bölgesinde ana bir aktör olarak ortaya çıktıktan kısa bir süre sonra başladı. 2017 yılında, Libya sahiline demirlemiş olan bir Rus uçak gemisinde askeri yetkililerle görüşme yapmak üzere davet edildi. Ayrıca birkaç kez Moskova'yı ziyaret etti. "Wagner" grubu, özellikle 2019-2020'de, kendi kuvvetlerinin Trablus'u ele geçirmeye çalıştığı sırada ona yardıma koştu. Grubun keskin nişancıları ve kendi "Pantsir" hava savunma sistemleri sayesinde, Hafter, başkent gökyüzünü hemen hemen tamamen ele geçirecek olan insansız hava araçlarına karşı rakiplerine üstün geldi, ta ki 2020 başlarında Türkiye müdahale edene kadar.
Rapor, "Wagner"in yapısı ve operasyonları ne olursa olsun, Kremlin'in Ortadoğu ve Afrika'daki gücünü göstermek için grubun Suriye ve Libya'daki varlığını sürdürme konusunda güçlü bir stratejik çıkarı olduğunu belirtmektedir. Rusya, Suriye'deki vazgeçilmez oyuncu olmaya devam ediyor; burada Esad'ı desteklemek, Moskova'nın madenler ve diğer kaynaklara erişim elde etmesini, İran ve İsrail'i birbirine karşı kışkırtmasını ve politik çözüm için uluslararası çabalar çerçevesinde arabulucu rolüne devam etmesini sağlıyor.
Libya'da, Rusya, politik alanı ustaca yönetmediği sürece varlığını sürdüremez. Ancak, "Wagner" kuvvetlerini Savunma Bakanlığı'na entegre ederse, Libya'daki faaliyetlerini inkar edemez. Libya'da resmi Savunma Bakanlığı kuvvetlerinin desploymanı sadece uluslararası sonuçlara sahip olmayacak, aynı zamanda bugün orada nadiren görülen Rus elemanlarına karşı Libya'daki popüler muhalefeti körükleyecektir.
Ancak, bu haftaki krizin Putin, Rusya Savunma Bakanlığı ve Prigojin'i zayıflattığı görülse de, Rusya'nın Ortadoğu ve Afrika'daki durumu ve statüsünde henüz belirgin bir değişiklik kaydedilmedi ve yakında bir değişiklik kaydedilmeyebilir. Moskova, yıllardır "Wagner"e yoğun bir şekilde yatırım yapmıştır ve yurtdışındaki varlığını kısa vadede basitçe değiştirmek zor olacaktır. En olası senaryo, "Wagner" grubunun ve diğer Rus özel askeri şirketlerin gelişmesi, yok olmalarının yerine geçmesidir.
